Οι ανεμόμυλοι της Ίου
Μακριά από την πολύβουη Χώρα της Ίου, στην πλατεία των Μύλων, το «μυλοπότι» όπως το αποκαλούν οι παλιοί κάτοικοι, οι ανεμόμυλοι, οι πέτρινοι γίγαντες του νησιού, παραμένουν ανάμνηση μιας εποχής που η καλλιέργεια της γης αποτελούσε την κύρια ασχολία των κατοίκων του νησιού.
Στην Ίο τα προπολεμικά και μεταπολεμικά χρόνια έως το 1965 υπήρχαν δέκα ανεμόμυλοι, χτισμένοι σε δύο σειρές. Ο πιο μεγάλος μύλος, που ήταν στο μπροστινό μέρος της πλατείας, ήταν του Μανώλη του Κατσάβη, που ήταν καλός μάστορας στο χάραγμα της πέτρας. Είχαμε την ευκαιρία να βοηθήσουμε στη συντήρηση του παραπάνω ανεμόμυλου, το Σεπτέμβριο του 2020.
Ο μύλος ήταν σε ετοιμότητα όλο το εικοσιτετράωρο. Δεν υπήρχε ωράριο, ούτε μέρα ανάπαυσης, εκτός από τις λίγες θρησκευτικές γιορτές. Την ένταση της δουλειάς ρύθμιζε η ανάγκη, η εποχή και ο καιρός. Ένας ανεμόμυλος μπορούσε να αλέσει 20-70 κιλά σιτηρών την ώρα, ανάλογα με την ένταση και τη φορά του ανέμου. Όταν ο μύλος ήταν έτοιμος να μπει σε λειτουργία, ο μυλωνάς ξεδίπλωνε το ένα πανί, σαν ειδοποιητήριο, για να πάνε οι χωρικοί τ’ αλέσματά τους στον μύλο, τα οποία μεταφέρονταν με γαϊδουράκια ή από μεμονωμένα άτομα.
Ο κάθε νοικοκύρης είχε το Μυλωνά του και η αμοιβή του Μυλωνά ήταν νομίμως 10%. Οι ανεμόμυλοι στην Ίο διατηρήθηκαν μέχρι τη δεκαετία του 1950, οπότε και σταδιακά η παραγωγή αλευριού παράκμασε και έτσι οι μύλοι σταμάτησαν να χρησιμοποιούνται ως παραγωγικές μονάδες.
Οι ανεμόμυλοι της Ίου, ανήκουν στην κατηγορία των πυργόμυλων. Αποτελούνται από έναν πέτρινο πύργο, μία κωνική στέγη, τη λεγόμενη τρούλα, στερεωμένη σε ξύλινο σκελετό και την όρθια φτερωτή, με δέκα συνήθως αντένες με τριγωνικά πανιά.
Πώς δούλευε ο ανεμόμυλος;
Ο μηχανισμός του ανεμόμυλου αποτελείται από τον κινητικό, τον αλεστικό και αυτόν της περιστροφής της φτερωτής. Ο κινητικός μηχανισμός αποτελείται από το αξόνι με τον κούδουνα που έβγαινε έξω από την τρούλα, τις αντένες. Ο συνηθέστερος αριθμός αντενών ήταν πέντε ή έξι ζευγάρια. Τις αντένες συγκρατούσαν σχοινιά περιμετρικά (γύρος) και ακτινωτά (ξάρτια). Τα πανιά κόβονταν σε σχήμα ισοσκελούς τριγώνου και ήταν από βαμβακερό ύφασμα. Το σύστημα του κινητικού μηχανισμού μετέφερε την κίνηση στον αλεστικό μηχανισμό, που αποτελούταν από την ανέμη και τις μυλόπετρες, την πάνω (παναριά), και την κάτω μυλόπετρα (καταριά). Ανάμεσα στις οποίες τοποθετούνταν οι καρποί, σιτάρι, το κριθάρι, το καλαμπόκι ή το μυάδι και συνθλίβονταν, προκειμένου να γίνουν αλεύρι, πολύτιμο προοίμιο τροφής. Στο αξόνι ήταν στερεωμένη μία ρόδα, η οποία με τη βοήθεια του ανέμου περιστρεφόταν και κινούσε την ανέμη και τις μυλόπετρες. Το άλεσμα στις μυλόπετρες γινόταν με τη βοήθεια δύο ξύλινων εξαρτημάτων, την κοφινίδα και την ταΐστρα.
Ανακαλύψτε την Ίο μέσα από τα μονοπάτια της, με αυτό το μοναδικό βιβλίο
Δείτε τις εκδρομές μας
The windmills of Ios island
Away from the noisy town of Ios, in the square of Mylos, the “millopoti” as the old inhabitants call the area of the windmills, the stone giants of the island, remain a memory of a time when the cultivation of the land was the main occupation of the inhabitants of the island.
Until 1965 there were ten windmills on the island, built in two rows. The largest mill, which was in front of the square, was that of Manolis Katsavis, who was a good carpenter in stone carving. We had the opportunity to help at the restoration of this windmill during September 2020
The mill was on standby around the clock. There was no schedule, no day off, except for a few religious festivals. The intensity of the work was regulated by the need, the season and the weather. A windmill could grind 20-70 kg of grain per hour, depending on the strength and direction of the wind. When the mill was ready to be put into operation, the miller unfolded a cloth, as a warning, for the villagers to go to the mill, which was transported by donkeys or by individuals.
Each household had its own Mill and the Mill fee was legally 10%. The windmills in Ios were maintained until the 1950s, when flour production gradually declined and so the mills ceased to be used as production units.
The windmills of Ios belong to the category of tower mills. They consist of a stone tower, a conical roof, the so-called dome, mounted on a wooden frame and the upright wing, with ten antennas usually with triangular sails.
Discover Ios island with this unique book
Discover our services
Βιβλιογραφία
Γιάννης Γ. Κορτέσης, Η Νιος της Νιότης μου, Αθήνα, 2014
Νίκος Χάρος, Η παλιά ζωή της Νιος, 2001
[Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού, Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων Γύρνα φτερωτή του μύλου, στο https://www.academia.edu/
Βάος, Ζ., & Νομικός, Σ., ‘’ Ο ανεμόμυλος στις Κυκλάδες ‘’ (Αθήνα, εκδ. Δωδώνη),
Γεώργιος Γρηγοριάδης & Χριστίνα Φουστέρη, Πτυχιακή εργασία Μετατροπή Μύλων σε τουριστικές επιπλωμένες κατοικίες στην Ίο, Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής, Αθήνα, 2018
