Customs and traditions
Every year in Ios there are dozens of festivals and fairs, which are worth visiting. The main festivals and events are:
– 30 January: The Feast of the Three Hierarchs and the Memorial of the Benefactor of Ios, Friend and first Minister of Education of the Free Greek State, Spyridon Valletta.
– 25 March: Feast of the Annunciation of Theotokos, Metropolitan of the island, with procession of the icon. National Holiday with wreath-laying at the Heroon, parade of schoolchildren and traditional dances.
– Halloween: Carnival events on Tsiknoe Thursday and the big Carnival of Ios on the last Sunday of Halloween.
– Easter: Epitaph procession of two parishes on Good Friday, feast with lambs and wine by the Municipality of Ios on Easter Sunday
– June – August: Cultural Festival “OMIREIA” with concerts and theatrical performances at the “Odysseas Elytis” Theatre and art exhibitions at the Municipal Hall
– 24 June: Festival of St. John of the Tower
– 15 August: 15th of February 15th of August 15th of August 15th of August 15th of August
– 29 August: Feast of St. John of Kalamos
– August 29: Feast of St. John of Psathi
– September 8: Feast of St. Theodoti
– September 8: Feast of Paleokastro
– 28 October: National Day with wreath laying at the Heroon, parade of students and traditional dances
– 21 November: Feast of Panagia Kountoutiani (Entrance of the Virgin Mary)
Source [1]
Παραδοσιακά Έθιμα
The saltpeter of the single girls
On the eve of Psychosabbath, the single girls prepared and baked the “almyropitari”, a pie containing a coin and according to the custom, any girl who found it would be married within the year.
Halloween in Ios
Halloween events are mainly held on Ash Wednesday and the last Sunday of the festival. On the evening of Ash Wednesday masqueraders dressed in sheep bells merrily cross the town, visiting houses and shops. Thanks to the efforts of the Municipality of Ios and the Cultural Association of Ios “Finiki”, the traditional Carnival has been revived in Ios, on the last Sunday of Carnival, with many events.
Traditional Easter in Ios
The Easter customs in Ios start on the Saturday of Lazarus when the housewives make the well-known “Lazarakia”, i.e. raisin bread in anthropomorphic shapes.
On Good Friday on the island, after the Deposition, young people gather in the neighbourhoods and play “balls”, a game with small, iron red and green balls.
A big feast for everyone, locals and visitors alike, is organized on Easter Sunday by the Municipality of Ithaca with lambs and wine.
On the second day of Easter, the Cultural Association of Ios “Finiki” revives the traditional custom of Kounia. Young girls of the island, dressed in traditional costumes, set up swings in the centre of Chora and the boys swing them, while the girls sing traditional love songs.
The silent water of St. John
On June 24, the people of Niota celebrate St. John the Locker in Pyrgos in a special way and with a traditional feast. On the eve of the celebration, a big fire is lit in the centre of the village square, over which all the villagers and any other visitors jump. According to tradition, this happens because the fire brings about catharsis and people are freed from evil.
But when the fires are extinguished, the single girls take some of the ashes left over, put it on their heel and go home. Then they all gather together and go to a well from which the firstborn draws the ‘still water’. They then carry the lamp (clay vessel) with the water to the place where the ‘aiklidon’ will come out and until they get there the first-born is forbidden to speak.
Into the water they throw fruits which they mark with barley and cloves, these fruits are taken out by the first-born. After the end of the “aiklidon” all the unmarried girls put “still water” in their mouths and go home. All the way from the moment they put the ash on their feet until the moment they drink the “silent water”, whatever male name each girl hears will be the name of her husband.
St. John in Psathi & the lovers’ dance
One of the biggest festivals of the island and of the Cyclades is that of St. John on August 29th in Psathi. Indeed, in the older years, people from many neighbouring Cycladic islands came for the festival and stayed there for 2 and 3 days.
On the morning of the eve of the festival, the pieces of meat are brought to the boil in the large cauldrons of the kitchen of the festival house, the water is poured in and the tender meat with the onions, carrots, celery, garlic and pepper are put back on the fire.
After boiling they are withdrawn and the juice is strained to prepare the rice soup, which is then egged, and it is characteristic that only men participate in the preparation and cooking. Everything is ready by the time Vespers ends. The cauldrons are taken out into the courtyard and the commissioners, with spoons, fill the “scutelli” (ceramic, deep dishes) with the yiddish and a piece of goat.
Tradition says that at this festival, young men had the opportunity to meet in a public place the girls they loved and ask them to dance. The dance that was mainly danced at the fair was the “kavos”, a dance of various stages, which started with two or three young men (one of whom was in love with a girl) who would approach the girl (who was wanted by their boyfriend) and ask her to dance.
The customs of the birth
Until a few years ago, when women were still giving birth at home, in order to choose a suitable midwife for the birth they did the so-called “flirting”, i.e. they threw coins into the water to choose a midwife. Another tradition on the island is the decoration of the newborn with gold jewellery on the third day of his birth.
Traditional wedding in Ios
Weddings in Ios usually take place on a Saturday. On the Thursday before the wedding, there is a feast of Premizi, where the wedding breads are kneaded and decorated, followed by a party until the morning.
The main food served at the wedding is boiled meat soup, accompanied by potatoes, pasta or chickpeas, cooked in large cauldrons. At the end they offer as a dessert the sapi, which is a cream made of milk with yeast, and the pasteli for the sweet life of the couple. Of course, wine and tsikoudia, accompany the traditional wedding meal in abundance, giving the feast a sense of delicious completeness.
The events for the Homeric
In honour of Homer, every year a cultural festival “Homeria” is organised under the auspices of Unesco with artistic and cultural activities, most of which take place at the Odysseas Elytis Theatre. In the annual cultural events that take place on the island from May to September, you can attend a series of events such as the theatrical competition of the Cycladic schools, athletic competitions in athletics and team sports and art, photography and book exhibitions in the hall of the Municipal building.
Christmas in Ios
The people of Ios, like most of the Cycladic people, consider it a good omen to have a north wind blowing on New Year’s Day, but also to have a pigeon in their yard. But if a crow flies over their house, they believe that calamities will come to their house.
On the evening of New Year’s Eve, the young people go from house to house and sing carols and with the money they collect they set up a traditional feast in the village square.
Swings
Another old custom of Ios that has been revived after the efforts of the Cultural Association of Ios “Finiki” is that of the “Kounia”. According to the custom, in May, the girls of the island build swings in the covered alleys of the island (stigadia) and as they swing, they sing, in the form of a dialogue, traditional love songs.
Source [2]
Έθιμα και παραδόσεις
Στην Ίο γίνονται κάθε χρόνο δεκάδες γιορτές και πανηγύρια, τα οποία αξίζει να παρακολουθήσει ο επισκέπτης. Οι κυριότερες γιορτές και εκδηλώσεις είναι:
– 30 Ιανουαρίου: Εορτή Τριών Ιεραρχών και Μνημόσυνο του Ευεργέτη της Ίου, Φιλικού και πρώτου Υπουργού Παιδείας του Ελεύθερου Ελληνικού Κράτους, Σπυρίδωνα Βαλέττα.
– 25 Μαρτίου: Εορτή Ευαγγελισμού της Θεοτόκου, Μητρόπολης του νησιού, με λιτάνευση της εικόνας. Εθνική Εορτή με κατάθεση στεφάνων στο Ηρώο, παρέλαση μαθητών και παραδοσιακούς χορούς
– Απόκριες: Καρναβαλικές εκδηλώσεις την Τσικνοπέμπτη και το μεγάλο Καρναβάλι της Ίου την τελευταία Κυριακή της Αποκριάς.
– Πάσχα: Λιτάνευση Επιταφίων δύο ενοριών την Μεγάλη Παρασκευή, γλέντι με αρνιά και κρασί από τον Δήμο Ιητών την Κυριακή του Πάσχα
– Ιούνιος – Αύγουστος: Πολιτιστικό Φεστιβάλ «ΟΜΗΡΕΙΑ» με συναυλίες και θεατρικές παραστάσεις στο Θέατρο «Οδυσσέας Ελύτης» και εκθέσεις τέχνης στο Δημαρχιακό Μέγαρο
– 24 Ιουνίου: Πανηγύρι Αγίου Ιωάννη του Πύργου
– 15 Αυγούστου: Εορτή Παναγίας Γκρεμιώτισσας (Κοίμηση της Θεοτόκου) με λιτάνευση της εικόνας
– 29 Αυγούστου: Πανηγύρι Αγίου Ιωάννη του Καλάμου
– 29 Αυγούστου: Πανηγύρι Αγίου Ιωάννη της Ψάθης
– 8 Σεπτεμβρίου: Πανηγύρι Αγίας Θεοδότης
– 8 Σεπτεμβρίου: Πανηγύρι Παλαιόκαστρου
– 28 Οκτωβρίου: Εθνική Εορτή με κατάθεση στεφάνων στο Ηρώο, παρέλαση μαθητών και παραδοσιακούς χορούς
– 21 Νοεμβρίου: Εορτή Παναγίας Κουντουτιανής (Εισόδια της Θεοτόκου)
Πηγή [1]
Παραδοσιακά Έθιμα
Το αλμυροπιτάρι των ελεύθερων κοριτσιών
Την παραμονή του Ψυχοσάββατου οι ελεύθερες κοπελιές ετοίμαζαν και έψηναν το «αλμυροπιτάρι», μία πίτα που περιείχε ένα νόμισμα και σύμφωνα με το έθιμο όποια κοπέλα το έβρισκε θα παντρευόταν μέσα στην χρονιά.
Απόκριες στην Ίο
Οι εκδηλώσεις της Αποκριάς γίνονται κυρίως την Τσικνοπέμπτη και την τελευταία Κυριακή της. Το βράδυ της Τσικνοπέμπτης μασκαράδες ζωσμένοι με κουδούνια προβάτων διασχίζουν με κέφι τη Χώρα, επισκεπτόμενοι σπίτια και καταστήματα. Χάρη στις προσπάθειες του Δήμου Ιητών και του Πολιτιστικού Συλλόγου Ίου «Η Φοινίκη», έχει αναβιώσει στην Ίο και το παραδοσιακό της Καρναβάλι, την τελευταία Κυριακή της Αποκριάς, με πολλές εκδηλώσεις.
Παραδοσιακό Πάσχα στην Ίο
Τα έθιμα για το Πάσχα στην Ίο ξεκινούν το Σάββατο του Λαζάρου όπου οι νοικοκυρές φτιάχνουν τα γνωστά «Λαζαράκια», δηλαδή σταφιδόψωμα σε ανθρωπόμορφα σχήματα.
Την Μεγάλη Παρασκευή στο νησί, μετά την Αποκαθήλωση, οι νέοι μαζεύονται στις γειτονιές και παίζουν τις «μπάλες», ένα παιχνίδι με μικρές, σιδερένιες κόκκινες και πράσινες μπάλες.
Μεγάλο γλέντι για όλους, ντόπιους και επισκέπτες, διοργανώνεται την Κυριακή του Πάσχα από τον Δήμο Ιητών με αρνιά και κρασί.
Την δεύτερη ημέρα του Πάσχα ο Πολιτιστικός Σύλλογος Ίου «Η Φοινίκη» αναβιώνει το παραδοσιακό έθιμο της Κούνιας. Νεαρά κορίτσια του νησιού, ντυμένα με παραδοσιακές στολές, στήνουν κούνιες στο κέντρο της Χώρας και τα παλικάρια τις κουνούν, ενώ οι κοπέλες τραγουδούν παραδοσιακά ερωτικά τραγούδια.
Το αμίλητο νερό του Αϊ Γιάννη
Με ιδιαίτερο τρόπο αλλά και παραδοσιακό γλέντι γιορτάζουν οι Νιώτες στις 24 Ιουνίου τον Αϊ Γιάννη τον Κλείδωνα στον Πύργο. Την παραμονή της γιορτής στο κέντρο της πλατείας του χωριού, ανάβουν μια μεγάλη φωτιά, πάνω από την οποία πηδάνε όλοι οι κάτοικοι του χωριού και όποιος ακόμη επισκέπτης θέλει. Σύμφωνα με την παράδοση, αυτό συμβαίνει γιατί η φωτιά, επιφέρει την κάθαρση και οι άνθρωποι απαλλάσσονται από το κακό.
Όταν, όμως, οι φωτιές σβήσουν, οι ανύπαντρες κοπέλες παίρνουν λίγο από τη στάχτη που έχει απομείνει, τη βάζουν στη φτέρνα τους και πηγαίνουν στο σπίτι τους. Μετά συγκεντρώνονται όλες μαζί και πηγαίνουν σε ένα πηγάδι από όπου η πρωτότοκη αντλεί το «αμίλητο νερό». Εν συνεχεία μεταφέρουν το λαγήνι (πήλινο αγγείο) με το νερό στο μέρος όπου θα βγει ο «αϊκλείδωνας» και μέχρι να φτάσουν εκεί η πρωτότοκη απαγορεύεται να μιλήσει.
Μέσα στο νερό ρίχνουν καρπούς που σημαδεύουν με κριθάρι και γαρύφαλλα, αυτούς τους καρπούς τους βγάζει η πρωτότοκη. Μετά το τέλος του «αϊκλείδωνα» όλες οι ανύπαντρες κοπέλες βάζουν στο στόμα τους «αμίλητο νερό» και πηγαίνουν στα σπίτια τους. Σε όλη τη διαδρομή από τη στιγμή που βάζουν τη στάχτη στα πόδια τους μέχρι τη στιγμή που θα πιουν το «αμίλητο νερό», όποιο αντρικό όνομα ακούσει η κάθε κοπέλα αυτό θα είναι και το όνομα του συζύγου της.
Ο Αϊ Γιάννης στην Ψάθη & ο χορός των ερωτευμένων
Από τα μεγαλύτερα πανηγύρια του νησιού αλλά και των Κυκλάδων είναι του Αϊ Γιάννη στις 29 Αυγούστου στην Ψάθη. Μάλιστα, τα παλαιότερα χρόνια έρχονταν για το πανηγύρι πανηγυριώτες από πολλά γειτονικά Κυκλαδονήσια και έμεναν εκεί 2 και 3 ημέρες.
Το πρωί της παραμονής, στα μεγάλα καζάνια της κουζίνας του πανηγυρόσπιτου τα κομμάτια του κρέατος παίρνουν την πρώτη βράση, το νερό χύνεται και το τρυφερό κρέας με τα κρεμμυδάκια, τα καρότα, τα σέλινα, το σκόρδο και την πιπεριά ξαναμπαίνουν στην φωτιά.
Μετά το βράσιμο αποσύρονται και το ζουμί, σουρώνεται για να ετοιμαστεί η σούπα με ρύζι, που στην συνέχεια αυγοκόβεται, ενώ είναι χαρακτηριστικό ότι στην προετοιμασία και στο μαγείρεμα συμμετέχουν μόνο άνδρες. Όλα είναι έτοιμα την ώρα που τελειώνει ο Εσπερινός. Τα καζάνια βγαίνουν στην αυλή και οι επίτροποι με τις κουτάλες, γεμίζουν τα «σκουτέλια» (κεραμικά, βαθιά πιάτα) με το γιδοπίλαφο και με ένα κομμάτι γίδα.
Η παράδοση λέει ότι σε αυτό το πανηγύρι, οι νεαροί είχαν την ευκαιρία να συναντήσουν σε δημόσιο χώρο τις κοπέλες που αγαπούσαν και να τις ζητήσουν σε χορό. Ο χορός που χόρευαν κυρίως στο πανηγύρι, ήταν ο «κάβος», ένας χορός διαφόρων σταδίων, που ξεκινούσε με δυο τρεις νεαρούς (που ο ένας απ αυτούς ήταν ερωτευμένος με κάποια κοπέλα) οι οποίοι πλησίαζαν την κοπέλα (που ήθελε ο φίλος τους) και την προσκαλούσαν να χορέψει.
Τα έθιμα της γέννας
Μέχρι πριν από μερικά χρόνια, όταν ακόμα οι γυναίκες γεννούσαν στα σπίτια, για να επιλέξουν την κατάλληλη μαμή για την γέννα έκαναν το λεγόμενο «φλερτάρισμα», δηλαδή έριχναν νομίσματα στο νερό για την εκλογή της μαμής. Μία ακόμα παράδοση στο νησί είναι το στόλισμα του νεογέννητου με χρυσά κοσμήματα την τρίτη μέρα της γέννησης του.
Παραδοσιακός γάμος στην Ίο
Οι γάμοι στην Ίο γίνονται συνήθως Σάββατο. Την Πέμπτη πριν από το γάμο, γίνεται το γλέντι του Προμυζιού, όπου ζυμώνονται και στολίζονται τα ψωμιά του γάμου, ενώ στην συνέχεια ακολουθεί γλέντι μέχρι το πρωί.
Το κυρίως φαγητό που προσφέρουν στο γάμο είναι η σούπα με βραστό κρέας, συνοδευόμενη από πατάτες, ζυμαρικά ή ρεβίθια, που μαγειρεύονται σε μεγάλα καζάνια. Στο τέλος προσφέρον ως γλυκό την σάρπη, η οποία είναι κρέμα από γάλα με μαγιά, αλλά και το παστέλι για την γλυκιά ζωή του ζευγαριού. Φυσικά, το κρασί και η τσικουδιά, συνοδεύουν άφθονα το γεύμα του παραδοσιακού γάμου, δίνοντας στο γλέντι την αίσθηση της γευστικής πληρότητας.
Οι εκδηλώσεις για τα Ομήρεια
Προς τιμήν του Ομήρου, κάθε χρόνο διοργανώνεται πολιτιστικό φεστιβάλ «Τα Ομήρεια» υπό την αιγίδα της Unesco με καλλιτεχνικές και πολιτιστικές δραστηριότητες, οι περισσότερες εκ των οποίων πραγματοποιούνται στο Θέατρο Οδυσσέας Ελύτης. Στις ετήσιες πολιτιστικές εκδηλώσεις που γίνονται στο νησί από τον Μάιο, έως τον Σεπτέμβριο, μπορείτε να παρακολουθήσετε μια σειρά εκδηλώσεων όπως θεατρικό διαγωνισμό των κυκλαδίτικων σχολείων, αθλητικούς αγώνες στίβου και ομαδικών αθλημάτων και εκθέσεις Τέχνης, φωτογραφίας, βιβλίου στην αίθουσα εκδηλώσεων του Δημαρχιακού κτιρίου.
Χριστούγεννα στην Ίο
Οι Νιώτες, όπως και οι περισσότεροι Κυκλαδίτες, θεωρούν καλό οιωνό να φυσάει βοριάς την Πρωτοχρονιά, αλλά και να έρθει στην αυλή τους περιστέρι. Αν όμως πετάξει πάνω από το σπιτικό τους κοράκι θεωρούν ότι στο σπίτι τους θα έρθουν συμφορές.
Το βράδυ της παραμονής της Πρωτοχρονιάς οι νέοι πηγαίνουν από σπίτι σε σπίτι και λένε τα κάλαντα και με τα χρήματα που μαζεύουν στήνουν παραδοσιακό γλέντι στην πλατεία του χωριού.
Κούνιες
Ένα ακόμη παμπάλαιο έθιμο της Ίου που έχει αναβιώσει μετά από προσπάθειες του Πολιτιστικού Συλλόγου Ίου «Η Φοινίκη», είναι αυτό της «Κούνιας». Σύμφωνα με το έθιμο, τον Μάϊο τα κορίτσια του νησιού φτιάχνουν κούνιες στα στεγασμένα σοκάκια του νησιού (στιγάδια) και καθώς κουνιούνται, τραγουδούν, υπό μορφή διαλόγου, ερωτικά παραδοσιακά τραγούδια.
Πηγή [2]
[1] http://www.cyclades-tour.gr/index.php?option=com_k2&view=item&id=186:iospanigiriaarticle&Itemid=50&lang=el
[2] https://www.gnoristetinellada.gr/paradosi/ethima/283-ios-ena-mikro-nisi-me-polla-ithi-ethima
